Recensies De burger-edelman

Zwolse Courant: Graficus op niveau van professionals

Toneel Dorpshuis, HEERDE: ‘Een Burger-Edelman’ door Toneelgroep Graficus uit Apeldoorn, regie Jan Hendriks, zaterdag 8 december

Toneelgroep Graficus heeft zich in de loop der jaren een goede reputatie opgebouwd in Heerde. Dat was zaterdagavond te merken aan de grote publieke belangstelling voor de komedie Een Burger-Edelman van Molière. Zaten er een flink aantal jaren terug nauwelijks mensen in de zaal bij een voorstelling van Graficus, nu moesten stoelen bijgezet worden om ook de laatste toeschouwers plaats te bieden.

Terecht die grote belangstelling overigens want ook de vertolking van deze komedie van Molière door Graficus verdient een pluim. Graficus zet het toneelstuk uit 1670 neer in een modern jasje. In zeer kleurige kostuums tegen een art deco-achtig decor met veel primaire kleuren als rood en geel wordt de overdreven spot met de blaaskaak Jourdain ondersteund. Zeer professioneel uitgewerkt door regisseur Jan Hendriks.

Jourdain wordt belachelijk gemaakt in zijn streven te willen horen bij de adellijke kringen. Muziek, dans, schermen, scholing, alles wordt aangegrepen om zich omhoog te werken en tot in het belachelijke doorgevoerd, tot in de kostumering toe. Het gegeven is ook heden ten dage actueel.

In het fraaie programmablad lezen we: ‘We hoeven maar naar ‘Glamourland’ te kijken om te zien hoe de nouveau riche van onze tijd zich te kijk zet tegenover heel Nederland. Er is dus nog niet veel veranderd. Molière hekelde in zijn blijspelen de zeden van zijn tijd en de slechte eigenschappen van de mensen. Meestal had het publiek, de koning voorop, daar wel waardering voor. In De Burger-Edelman wordt het snobisme aan de kaak gesteld. Jourdain is zo’n snob en de drang van de nieuwe rijken om bij het establishment te horen blijkt een dankbaar object voor veel kolderieke situaties die door de acteurs van Graficus meesterlijk worden neergezet. De tegenstelling tussen de nuchtere, met beide benen op de grond staande mevrouw Jourdain (Liesbeth Laurensse) en haar dienstmeisje Nicole (Annemieke Wools) en het bekakte gedrag van meneer Jourdain (André van Es) vormen de rode draad in het spel, waarbij uiteindelijk de andere leden van het gezinnetje Jourdain de huistiran te slim af zijn.

Het stuk vraagt een uitgebreide bezetting, waardoor enkele acteurs dubbelrollen moesten vervullen. Ook zagen we een aantal acteurs voor het eerst zoals Willem Westhoff en Gavin Treep als lakeien, Puck Westerveld als mode-ontwerpster en diva en Romy van der Kolk als danseres en Lucille de dochter van Jourdain die op slinkse wijze haar geliefde Cléonte (Robin Havenaar) met hulp van Covielle (Richard Havenaar) in haar armen sluit. Naast de gevestigde coryfeeën als Lizzie van der Elburg, Henk Rijke, Gerard de Jong en Liesbeth Laurensse bleken dit zeker aanwinsten voor Graficus waarmee in de toekomst de successen voortgezet kunnen worden en ook uitgebreide producties mogelijk zijn. Het publiek in Heerde geniet van de doldwaze scènes die ontstaan zoals het silhouettenspel bij de verkleedpartij, de mamamouchi-scène en de eetscène met de graaf en de markiezin.

Graficus slaagt erin de juiste toon neer te zetten, waardoor het belachelijke gedrag van de snob wordt aangedikt, zonder té overdreven voorstelling van het geheel. Zoals eerder aangemerkt ondersteunen geluid, kostumering en decor deze uitbeelding voortreffelijk. Daarbij komt dat de vertaling en bewerking van Andy Daal het hedendaagse accentueert en een modern jasje aantrekt. Een lust om te zien en te horen. Graficus heeft zich ontwikkeld tot een groep die zich op het niveau van professionals over het toneel beweegt. Ga zo door!

LO VAN DER WULP

Apeldoornse Courant: Molière: Speelplezier voor kijkers

Theater
Voorstelling: “De Burger-Edelman” van Molière door toneelgroep Graficus. Gezien: 17/11 Huis voor Schoone Kunsten Apeldoorn

Ruim een half uur voor de aanvangstijd stroomt de foyer van het Huis voor Schoone Kunsten al vol, familieleden en vrienden van Graficus-spelers omhelzen en begroeten elkaar enthousiast, velen reeds voorzien van een bos bloemen. De stemming zit er al goed in.

De Nuonzaal is afgeladen als ‘De Burger-Edelman’ begint met nagenoeg een rederijkersvraag: welke kunst is het meest waardevol voor een mens. Monsieur Jourdain volgt namelijk met hulp van een aantal leraren een cursus beschaving. Achter zijn rug om beschimpen ze hem om zijn domheid en lompe omgangsvormen maar het salaris dat hij betaald vergoedt veel.

Leidraad voor de graag in hogere kringen verkerende rijkaard is de vraag: doen de mensen van stand dit ook? Zijn dansleraar betoogt dat de danskunst de mens voor misstappen behoedt, de muziekleraar daarentegen houdt hem voor dat muziekstudie harmonie bewerkt. De man is verliefd op een markiezin, wil bovendien zijn dochter slechts uithuwelijken aan iemand van adel en maakt zich in de uitvoering daarvan voor iedereen volkomen belachelijk. Alle theatertrucs en foefjes om het publiek te bespelen haalt Molière uit de kast en dat doet ook Andy Daal die het stuk vertaald en bewerkt heeft: de geinige terzijdes, de ironie en verkleedpartijen, woordspelingen en misverstanden.
Hoogtepunten in deze produktie zijn de fonetische lessen van de filosofiedocent, het diner met zijn geliefde adellijke dame en het koeterwaals van de Turkse delegatie. De door Jourdain afgewezen minnaar van zijn dochter geeft zich uit voor de zoon van een sultan die nu wèl plotseling zijn schoonzoon mag worden. Zo komt alles nog op z’n pootjes terecht.

Hoewel ik Lully’s muziek, vast onderdeel bij dit karakterstuk, gemist heb (daar moet in deze tijd toch gemakkelijk aan te komen zijn) werkte het speelplezier van André van Es en de zijnen aanstekelijk op de toeschouwers. De bloemen waren er terecht.

HANS VAN BAAREN